Hijsen en katrollen

Katrollen of pulley's worden gebruikt als mechanische versterker van kracht. De kracht die je erin stopt, wordt versterkt. Zo kan men personen en materiaal ophijsen, laten zakken of verplaatsen. Een katrol wijzigt de trekrichting van het touw. Elke keer dat dit gebeurt, is minder kracht nodig om een gewicht te liften. De kracht die het kost om een bepaald gewicht te liften is afhankelijk van het aantal gebruikte pulleys, het type pulley en de wijze van toepassing.

Er zijn vrij veel verschillende soorten pulley's voor verschillende situaties. Voor goed en veilig gebruik is het van belang dat u de juiste keuze maakt en over voldoende vaardigheden beschikt. U kunt hiervoor bij Safety Ffreaks trainingen volgen op diverse niveau's. Safety Freaks beschikt over een uitgebreid assortiment katrollen van de beste merken en kan u deskundig adviseren de juiste aanschaf.

---

Zo werken katrollen

1. Wanneer een touw met een gewicht van 100 kg aan een enkele katrol of verankering hangt en het touw tussen verankering en gewicht niet van richting wordt veranderd, moet een kracht van 100kg worden uitgeoefend om het gewicht te liften.
2. De richting van het touw tussen verankering en gewicht is veranderd. De benodigde liftkracht is gehalveerd.
3. Hier is het gewicht verdeeld over drie stukken touw. De benodigde liftkracht bedraagt nu 1/3 van het gewicht.

In voorbeeld 2 wordt de kracht die je ontwikkeld uitgedrukt als 2:1. In voorbeeld drie is dit 3:1. Wanneer er sprake is van 4 touwstukken wordt de benodigde kracht 4:1. Dat is slechts een kwart van de kracht die zonder katrollen nodig zou zijn om het gewicht te liften.

Binnen een takel kunnen er twee hoofdtypen katrol zijn: een vaste en een losse katrol. Ze komen zowel apart als samen voor. In de voorbeelden hieronder is sprake van respectievelijk een vaste katrol, een losse katrol en een combinatie.

Werking van katrollen.

---

Typen katrollen

Het is niet nodig om iedere keer wanneer de touwrichting verandert, een nieuwe katrol toe te voegen. Er zijn verschillende typen van katrollen:

1. Met een schijf.
   Hiermee kan een eenvoudige takel worden gemaakt.
2. Met twee schijven naast elkaar.
   Dit is voor meervoudige takels.
3. Met twee schijven op een lijn.
   Geschikt voor meervoudige takels en verplaatsing, bv op een kabelbaan.
4. Met blokkering.
   Geschikt om veilig te hijsen. Wanneer men het touw plotseling loslaat, zal de katrol blokkeren.

Fig.2 Verschillende typen katrollen.

---

Onderdelen van een katrol

In de afbeelding hieronder worden de onderdelen van een eenvoudige pulley en een met blokkering weergegeven. Pulley's verschillen ook in het aantal openingen van verschillende grootte. Deze dienen om connectoren aan te bevestigen.

Onderdelen van een katrol.

---

Connectoren

Het is belangrijk dat connectoren op de juiste manier worden bevestigd. Ook mag de katrol niet belemmerd worden. Katrol en connector dienen in de richting van de last te wijzen. Verkeerd gebruik is gevaarlijk! Hieronder worden voorbeelden weergegeven van goede en verkeerde posities en aansluitingen.

Bevestiging en positie.

Hieronder ziet u voorbeelden van verkeerd en riskant gebruik.

Fig.5 Bevestiging en positie.

---

De juiste katrol kiezen.

Zoals hieronder is te zien, zijn de verschillen tussen diverse typen katrollen van verschillende merken aanzienlijk.

Enkele typen katrollen van verschillende merken.

1. Katrol met backstop en ratelfunctie.
   Geschikt voor hijsen in een richting.
2. Dubbele pulley.
   Met beweegbare flenzen, kogellagers en grote schijven. Hierdoor is de weerstand minimaal.
3. Dubbele katrol met schijven op een lijn.
   Geschikt voor horizontale verplaatsing op een touw.
4. Katrol met teruglooprem en bewegende zijkant.
   Vanwege deze zijkant kan het touw ook geïnstallleerd kan worden als de katrol al bevestigd is.

---

Waar u op moet letten bij het aanschaffen van een katrol

Er zijn veel verschillende katrollen op de markt met specifieke eigenschappen die in bepaalde situaties beter tot hun recht komen dan in andere situaties. Safetyfreaks helpt u bij het maken van de juiste keuze en het aanleren van de vereiste vaardigheden. Een aantal zaken waar u op kunt letten zijn:

• Door statisch touw te gebruiken met weinig rek, gaat er geen kracht verloren in de rek van het touw.
• Controleer hoeveel gewicht de katrol aankan. Dit staat op de katrol vermeld. Omdat de kracht op het touw wordt verdeeld over de verschillende touwsegmenten, staat hier minder kracht op dan op de katrol. De belastbaarheid van de katrol moet boven die van het touw liggen.
• Katrollen presteren over het algemeen verschillend bij verschillende touwdiameters. Het kan dus zijn dat de ene katrol beter presteert met een touw van 11 mm in doorsnee dan met een touw van 13 mm.
• Hoe kleiner de diameter van het touw, hoe efficiënter het touw over de katrol glijdt.
• De diameter van het touw is ook van invloed op welke touwremmen gebruikt kunnen worden.
• Een grote schijf in de katrol zal over het algemeen soepeler lopen dan een kleine.
• Een katrol zal met kogellagers soepeler lopen dan zonder.
• Een as met een grotere diameter kan in principe meer gewicht aan dan een smallere as.
• Sommige katrollen kunnen beter tegen ijs en andere omstandigheden.
• Katrollen verschillen qua gewicht. Dit is belangrijk wanneer ze gedragen moeten worden.
• Het aantal gaten in katrollen is verschillend, evenals de grootte van de gaten. Verschillende doelen, materiaal en omstandigheden vragen dus om verschillende katrollen.
• Een blokkeringsmechanisme op de katrol kan nodig zijn, bijvoorbeeld bij hijswerkzaamdeden.