Werken op hoogte brengt aanzienlijke risico’s met zich mee, en een van de belangrijkste maatregelen om ongevallen te voorkomen is het gebruik van valbeveiliging. Ondanks de beschikbaarheid van hoogwaardige uitrusting, worden er nog vaak fouten gemaakt bij het gebruik van valbeveiligingssystemen. Deze fouten kunnen leiden tot ernstig letsel of zelfs de dood. In deze blog bespreken we de meest voorkomende fouten en geven we tips om deze te voorkomen.

 

1. Verkeerd kiezen van het type valbeveiliging

Een van de grootste fouten die gemaakt wordt bij werken op hoogte, is het gebruik van het verkeerde type valbeveiliging. Niet elke werkplek is hetzelfde, en dat geldt ook voor valbeveiliging. Het kiezen van een veiligheidsharnas of ankerpunt dat niet geschikt is voor de situatie kan ernstige gevolgen hebben.

Zo is bijvoorbeeld een positioneringsgordel niet hetzelfde als een valbeveiligingsharnas. Waar een positioneringsgordel bedoeld is om je op een bepaalde plek te houden, biedt een valbeveiligingsharnas bescherming bij een val. Het is daarom belangrijk om het juiste systeem te selecteren op basis van de werkomstandigheden en hoogte.

 

Tips:

  • Doe een risicoanalyse van de werkplek/situatie om te bepalen welke valbeveiliging geschikt is;
  • Raadpleeg een specialist waar je de valbeveiliging wilt halen voor advies over de juiste uitrusting.

 

2. Onjuiste bevestiging van het ankerpunt

Een ankerpunt is de basis van elk valbeveiligingssysteem. Zonder een stevig en correct geplaatst ankerpunt biedt zelfs het beste harnas geen bescherming. Een veelgemaakte fout is het kiezen van een ankerpunt dat niet sterk genoeg is om de impact van een een vallende werknemer op te vangen. Ook wordt soms vergeten om ankerpunten goed te positioneren, wat kan leiden tot slingereffecten tijdens een val. Daarnaast heb je ook verschillende type verankering:

 

Mobiele verankering

Dit zijn ankerpunten waarbij je meer vrijheid hebt om je te verplaatsen. Deze verankeringen zijn meestal tijdelijk en worden niet permanent aan een structuur bevestigd. Toepassing hiervoor is bijvoorbeeld in situaties waar je sporadisch moet werken op hoogte.

 

Montageverankering

Deze ankerpunten worden wel direct aan een structuur bevestigd. Ze zijn namelijk bedoeld voor langere periode. Dit soort ankerpunten wordt vaak gebruikt bij structurele werkzaamheden op hoogte. Denk daarbij bijvoorbeeld aan dakonderhoud. 

 

Tips:

  • Controleer altijd of de verankering een belasting van minimaal 1000 kg aankan;
  • Let goed op voor hoeveel personen het ankerpunt is geschikt; 
  • Plaats het ankerpunt altijd boven de werknemer om slingereffect te minimaliseren.

3. Slechte pasvorm van het veiligheidsharnas

Een veiligheidsharnas moet goed aansluiten op het lichaam om effectief te zijn. Te strakke of juist te losse harnassen kunnen letsel veroorzaken tijdens een val of zelfs falen in hun functie. Een vaak gemaakte fout is dat werknemers het harnas niet goed afstellen, waardoor het niet correct werkt bij een valincident.

 

Tips:

  • Zorg ervoor dat alle banden strak, maar comfortabel zitten en niet in de huid snijden. Een goede vuistregel om te controleren of het goed is, is letterlijk je vuist tussen de gordel en je benen doen. Kan je vuist er moeilijk uit, dan zit hij precies goed;
  • Doe altijd een veiligheidscheck na het omdoen van het harnas;
  • Oefen regelmatig met het aanpassen van het harnas om vertrouwd te raken met de juiste instellingen.

 

4. Gebrekkig onderhoud van valbeveiligingssystemen

Zoals elk ander stuk gereedschap, vereist valbeveiliging regelmatig onderhoud en inspectie. Sterker nog; het is door de wet verplicht om dit minimaal 1x per jaar te laten keuren door een gecertificeerde keurmeester. Waarom is het nu zo belangrijk om je valbeveiliging te laten keuren? Gebrekkig onderhoud of het negeren van scheuren, roest, en slijtage kan ervoor zorgen dat het systeem faalt. Het niet controleren van de uitrusting voor gebruik is een veelvoorkomende fout die eenvoudig te voorkomen is.

Tips:

  • Voer altijd een visuele inspectie uit voor gebruik. Controleer op scheuren, slijtage en roest; 
  • Stel een onderhoudsplan op, waarbij de uitrusting periodiek wordt gecontroleerd en getest door een gecertificeerde persoon;
  • Vervang valbeveiligingssystemen die verouderd zijn of schade vertonen.

 

5. Verkeerd gebruik van vallijnen en valstopapparaten

Het onjuist gebruiken van vallijnen en valstopapparaten is een andere veelvoorkomende fout. Zo worden vallijnen vaak te lang ingesteld, waardoor de werknemer bij een val alsnog de grond raakt of de impact van de val te groot wordt. Ook worden intrekbare valstopapparaten soms verkeerd bevestigd, wat kan leiden tot een onjuiste werking.

 

Tips:

  • Zorg ervoor dat de vallijn kort genoeg is om te voorkomen dat de werknemer de grond raakt bij een val en de valfactor te beperken;
  • Gebruik waar mogelijk een zelf intrekbaar valstopapparaat, omdat deze automatisch de juiste lengte instelt;
  • Controleer of het apparaat goed is bevestigd en vrij kan bewegen zonder obstakels.

 

6. Gebrek aan training

Een van de grootste risico’s bij werken op hoogte is het gebrek aan adequate training. Zelfs de beste valbeveiliging kan falen als de gebruiker niet weet hoe deze correct gebruikt moet worden. Werknemers krijgen soms onvoldoende of geen training in het gebruik van hun valbeveiligingssystemen, wat leidt tot misverstanden en onjuiste toepassing.

Tips:

  • Zorg dat elke werknemer die op hoogte werkt een grondige training krijgt in het gebruik van valbeveiliging. Bij veel trainingen worden namelijk besproken hoe je de valbeveiliging goed bevestigd en hoe je veilig kunt werken op hoogte;
  • Organiseer periodieke opfriscursussen om ervoor te zorgen dat iedereen bekend blijft met de uitrusting;
  • Laat werknemers onder begeleiding oefenen met het gebruik van valbeveiligingssystemen in veilige omstandigheden.

 

7. Overmoed en onderschatting van de risico’s

Een ander gevaar is dat werknemers de risico’s van werken op hoogte onderschatten of te overmoedig worden. Dit kan leiden tot het niet gebruiken van valbeveiliging, zelfs wanneer dit verplicht is. Overmoed ontstaat vaak na meerdere keren succesvol werken op hoogte zonder incidenten, wat kan resulteren in roekeloos gedrag.

Tips:

  • Bevorder een cultuur van veiligheid op de werkplek, waarin valbeveiliging altijd serieus genomen wordt;
  • Herinner werknemers regelmatig aan de risico’s van werken op hoogte, zelfs als ze ervaren zijn;
  • Zorg ervoor dat supervisors controleren of werknemers altijd hun valbeveiliging gebruiken.

 

Conclusie

Werken op hoogte brengt risico’s met zich mee die niet onderschat mogen worden. Het gebruik van valbeveiliging is essentieel, maar het juiste gebruik ervan is net zo belangrijk. Door aandacht te besteden aan het correct selecteren, onderhouden en gebruiken van valbeveiligingssystemen en door het geven van voldoende training, kunnen veelvoorkomende fouten worden voorkomen. Veiligheid op hoogte begint bij bewustwording en zorgvuldigheid. Zorg dat jij en je team altijd goed voorbereid aan de slag gaan om risico’s te minimaliseren. Ga ook niet besparen op materialen, omdat je zo goedkoper denkt uit te zijn. Uiteindelijk is het jouw of jouw collega’s leven die er in hangt.